Dariusz Litera
Choroby trzustki stanowią coraz poważniejsze wyzwanie zdrowotne. Chodzi zarówno o
zwiększającą się częstość ich występowania, jak i niestety wysoką śmiertelność. W Polsce
obserwuje się wzrost zachorowań na ostre zapalenie oraz na raka trzustki. To wskazuje na
potrzebę zwiększenia świadomości pacjentów i konieczność wczesnej diagnostyki. Obawiasz
się, że masz objawy związane z chorobą trzustki? Sprawdź, co na to Twój lekarz. Dzisiaj Twoim
lekarzem jest specjalista chirurgii dr Adam Kuźmiński. Witam panie doktorze.

dr Adam Kuźmiński
Dzień dobry.

Dariusz Litera
Temat trudny, bo trzustka nie jest tak popularna jeśli chodzi o łatwe sposoby leczenia, jak na
przykład pęcherzyk żółciowy.

dr Adam Kuźmiński
W rankingu leczenia stanowi ogon niestety. Chociaż trzustka też posiada ogon. To jest taki
ogon naszego leczenia, ogon naszej diagnostyki. A jest to związane głównie z tym, że objawy,
jaki ten narząd może dawać są niezwykle niecharakterystyczne. Czasem bagatelizujemy je, bo
one przechodzą. One się pojawiają, leczymy domowymi sposobami.

Dariusz Litera
Nie potrafimy powiązać co spowodowało.

dr Adam Kuźmiński

Tak jest i jak zaczynamy diagnozować tak na poważnie, okazuje się, że proces nowotworowy
na przykład jest już tak zaawansowany, że nie jesteśmy w stanie nic zrobić.

Dariusz Litera
I stąd ta wysoka śmiertelność?

dr Adam Kuźmiński
Głównie z tego powodu, aczkolwiek generalnie raka trzustki niezwykle źle się leczą, że się tak
wyrażę. Dlatego, że nie potrafimy tak naprawdę znaleźć odpowiednich markerów
nowotworowych. Nie potrafimy szybko zdiagnozować tego nowotworu. Rak trzustki bardzo
szybko daje przerzuty. Jest bardzo, bardzo ciężki do leczenia.

Dariusz Litera
Zacznijmy jednak zanim jeszcze wrócimy do tego trudnego i śmiertelnego nowotworu od
zapalenia trzustki, a zwłaszcza od ostrego zapalenia, które też jest śmiertelnie groźną chorobą.

dr Adam Kuźmiński
Tak ostre zapalenie trzustki jest to schorzenie, które może przebiegać w dwojaki sposób. Jeden
typ ostrego zapalenia trzustki jest to tak zwany typ obrzękowy i jego się specjalnie nie boimy.
Pacjent po odpowiedniej diecie, nawodnieniu, środkach przeciwbólowych, rozkurczowych,
pobycie w szpitalu, obserwacji wraca do domu i specjalnych skutków potem nie ma. Drugi
przypadek jest tzw. zapalenie krwotoczne I tutaj następuje samostrawienie się narządu i to jest
związane niestety z bardzo dużą śmiertelnością. Co jest najgorsze w tym wszystkim? Że my tak
naprawdę kompletnie nie wiemy, w którą stronę pójdzie to zapalenie. Czy będzie to postać
obrzękowa, czy krwotoczna.

Dariusz Litera
Czyli cały czas obserwujemy pacjenta. I tutaj należy naszym słuchaczom się wyjaśnienie, że te
choroby trzustki są takie zjadliwe, że ona produkuje bardzo zjadliwe substancje, substancje,
które muszą trawić.

dr Adam Kuźmiński
Tak niezbędne do trawienia, to są enzymy trawienne. A oprócz tego trzustka jest
odpowiedzialna za naszą glikemię, czyli za produkcję insuliny.

Dariusz Litera
Więc jeżeli się strawi, to efektem, jeśli przeżyjemy ten moment, kiedy ona sama się nadtrawi,
będzie to, że będziemy mieli cukrzycę.

dr Adam Kuźmiński
Cukrzycę typu pierwszego, czyli cukrzycę związaną z brakiem insuliny.

Dariusz Litera
I konieczność podawania insuliny już do końca życia.

dr Adam Kuźmiński
Tak. Konieczność substytucji zarówno insuliny, jak i enzymów trawiennych.

Dariusz Litera
Ale jeżeli już jesteśmy przy trzustce i ostrym zapaleniu trzustki. Co jest najczęstszą przyczyną
tego zapalenia?

dr Adam Kuźmiński
Dwie rzeczy. Po pierwsze kamica dróg żółciowych, kamica pęcherzyka żółciowego. I to jest
najczęstsza przyczyna. Ale zaraz za tym jest niestety spożywanie alkoholu. Poza tym możemy
mówić jeszcze o wysokich poziomach trójglicerydów, czyli zmian związanych z gospodarką
tłuszczową. To najważniejsze przyczyny ostrego zapalenia trzustki.

Dariusz Litera
Czy jest jakiś lek przeciwko ostremu zapaleniu trzustki?

dr Adam Kuźmiński
Nie. Nie ma. Jest to leczenie objawowe związane tylko z podawaniem antybiotyków, środków
przeciwbólowych, środków rozkurczowych. Zresztą z tym podawaniem antybiotyków to też jest
sprawa bardzo kontrowersyjna. Jedni chirurdzy nie podają antybiotyków, inni podają. Jedni
czekają aż tam się robi jakaś reinfekcja i dopiero podają antybiotyk. Więc to zależy od
doświadczeń jakie ma dany ośrodek medyczny.

Dariusz Litera
Czyli: nawadniamy, absolutna ścisła dieta i obserwujemy. Tak jest. Przechodzi po ilu dniach?

dr Adam Kuźmiński
Oj bardzo różnie. Najczęściej koło tygodnia mamy już sytuację wyklarowaną, czyli albo pacjent
zbliża się ku domowi, albo niekoniecznie.

Dariusz Litera
Czy trzustka się regeneruje po takim zapaleniu?

dr Adam Kuźmiński
Nie. Trzustka ulega zwłóknieniu po kilku takich stanach zapalnych. Tam mamy zwłóknienie, co
niestety upośledza też funkcje tego narządu. Więc po kilku stanach zapalnych trzustki możemy
mieć problemy z poziomem glikemii. Problemy trawienne, czyli związane z wydzielaniem
insuliny i enzymów trawiennych.

Dariusz Litera
I to było ostre zapalenie trzustki. A teraz przejdźmy do przewlekłego zapalenia trzustki.

dr Adam Kuźmiński
To jest schorzenie, które związane jest głównie z obecnością i kamieni, podobnie jak przy
ostrym zapaleniu i ze spożywaniem alkoholu, chociaż tutaj spożycie alkoholu jest na pierwszym
miejscu. Pacjenci tacy mają bardzo charakterystyczny wygląd, bo to są ludzie bardzo
wychudzeni. Związane jest to z ciągłym bólem brzucha, z niemożliwością jedzenia. Dolegliwości
bólowe są bardzo duże i bardzo silne. Ci pacjenci naprawdę cierpią. Metody leczenia
przeciwbólowego u nich też są bardzo ograniczone. Pacjenci najczęściej kończą na lekach
opioidowych. Są metody chirurgiczne odnerwienia trzustki, ale one to już jest sprawa bardzo,
bardzo zaawansowana.

Dariusz Litera
Jaki odsetek spośród pacjentów zgłaszających się do gabinetów stanowią ci pacjenci z
problemami z trzustką? To jest dużo?

dr Adam Kuźmiński

To jest nieduży odsetek pacjentów. Wynika to, myślę, z tego powodu, że ludzie nie zdają sobie
sprawy, że są chorzy na trzustkę, że objawy, które mają, to jest właśnie stan zapalny trzustki
albo chociaż podrażnienie tego narządu.

Dariusz Litera
No a jakie to są objawy oprócz bólu brzucha?

dr Adam Kuźmiński
Ból brzucha to jest pierwsza rzecz. Poza tym objawy typu niestrawności. Jeżeli mamy stan
zapalny gorączka, nudności, czasem wymioty. Każdy ból, który jest związany z wymiotami, z
nudnością powinien być dla nas czerwonym światełkiem alarmowym, że coś jest nie tak. Bo to
jest związane najczęściej ze stanem zapalnym narządu. Badamy poziom amylazy, diastazy i to
nam mówi, jak wygląda sprawa enzymów. Do tego jeszcze czynniki stanu zapalnego, czyli
CRP. Zwykła leukocytoza, czyli zwykła morfologia. Też nam bardzo dużo mówi.

Dariusz Litera
Czyli w badaniu krwi będzie widać jakiś stan zapalny? Jeżeli powiążemy to z tymi bólami.

dr Adam Kuźmiński
Tak, będzie duże prawdopodobieństwo, że to będzie dotyczyć trzustki.

Dariusz Litera
Czy jakiś postęp i przełom w medycynie jest na horyzoncie, który pomoże nam z większym
optymizmem patrzeć w kierunku trzustki?

dr Adam Kuźmiński
Tak, Postęp jest bardzo duży i on jest związany właściwie z diagnostyką tego narządu, bo
oprócz klasycznego USG mamy jeszcze do dyspozycji USG endoskopowe. Są rzeczy, których
nie jesteśmy w stanie zobaczyć przez powłoki. Lokalizacja tego narządu jest bardzo podstępna.
Trzustka jest położona bardzo głęboko, zasłonięta z jednej strony przez jelita, które zawierają
dużo gazu i zasłaniają w USG ten narząd. Więc wprowadzenie badania endoskopowego USG
było przełomem. Poza tym mamy do dyspozycji jeszcze tomografię komputerową, rezonans
magnetyczny. Tomografia w przypadku ostrego zapalenia trzustki jest badaniem z wyboru,

później w monitorowaniu zmian martwiczych tego narządu. To jest wszystko związane z
tomografem.

Dariusz Litera
I wtedy lekarze mają lepszy obraz tego, co tam w środku się dzieje.

dr Adam Kuźmiński
Tak, tym bardziej, że w większości przypadków niestety możemy tylko obserwować, co tam się
dzieje. Tylko obserwacja i te środki nasze medyczne są bardzo, bardzo ograniczone. Nie
potrafimy tak naprawdę wpłynąć na zmianę przebiegu tej choroby. To jest bardzo trudne do
zrobienia.

Dariusz Litera
I w tym przypadku także jeżeli chodzi o przewlekłe zapalenie trzustki, nie ma jakiejś cudownej
tabletki albo cudownego zastrzyku, który spowoduje, że ta trzustka będzie zdrowa.

dr Adam Kuźmiński
Niestety takich rzeczy nie ma. Tutaj dochodzi najczęściej do całkowitego zwłóknienia narządu i
do konieczności pełnej suplementacji zarówno enzymów trzustkowych, jak i insuliny.

Dariusz Litera
O ile nie dochodzi do tego, co może być najgorsze w tym przypadku, czyli nowotworu trzustki.

dr Adam Kuźmiński
Tak, to jest coś, co się niestety bardzo często zdarza.

Dariusz Litera
Czy to są powiązane rzeczy?

dr Adam Kuźmiński
Tak, to jest jeden ciąg zdarzeń.

Dariusz Litera

Czyli wychodzimy od jednego ostrego zapalenia trzustki, później …

dr Adam Kuźmiński
Zapalenie przewlekłe i rak trzustki. Nie zawsze tak jest, ale jest to bardzo możliwa ścieżka.

Dariusz Litera
Czy jest jakaś ścieżka terapii już nowotworu trzustki, która daje nadzieje na wyleczenie?

dr Adam Kuźmiński
Przez cały czas staramy się znaleźć właśnie tę ścieżkę, tak samo jak staramy się znaleźć jakieś
specyficzne markery związane z nowotworem trzustki. Są różnego rodzaju schematy leczenia
chemioterapią, nie przynoszą jakichś spektakularnych efektów. Owszem, udaje się stopić masę
guza, najczęściej do tego stopnia, że ten guz jest możliwy do leczenia operacyjnego. Zresztą
sam Zabieg Whipple’a to jest zabieg dosyć stary, jeżeli chodzi o powstanie. Jest to kanon taki
chirurgiczny. Współczesna chirurgia i laparoskopowa, i otwarta dysponuje znacznie większą
ilością możliwych zabiegów dotyczących i trzonu, i ogona trzustki.

Dariusz Litera
Dlaczego ten organ jest taki trudny do operacji?

dr Adam Kuźmiński
Bardzo nietypowe ukrwienie tego narządu, no i sama lokalizacja to jest właściwie największy
problem w tym wszystkim i jego funkcja przez niego przechodzą drogi żółciowe. W zakresie
trzustki mamy ujście tych dróg żółciowych, więc wszystko trzeba odtworzyć poza chirurgią
resekcyjną, jaka następuje, musimy też robić chirurgię odtwórczą. Te zabiegi są niezwykle
długie. One są mozolne bardzo. Po wyjęciu tego narządu trzeba odtworzyć przebieg dróg, jakie
przechodzą przez trzustkę z pominięciem tego wyciętego narządu.

Dariusz Litera
Tak żeby wszystko to było na tyle szczelne, by nie doszło do kolejnego zapalenia.

dr Adam Kuźmiński
Kolejnego zapalenia nie będzie, bo tego narządu nie będzie, ale będzie zapalenie otrzewnej na
przykład.

Dariusz Litera
I rozlany stan chorobowy. Panie doktorze, skoro już wiemy, że ta trzustka nie jest łagodna,
jeżeli chodzi o schorzenia, które tam się pojawiają, Czy jest coś, co każdy z nas na co dzień
może dla trzustki zrobić?

dr Adam Kuźmiński
Tak, Musimy dbać o pewne rzeczy, musimy dbać o wagę własną, musimy dbać o odpowiednią
dietę. Niestety główną przyczyną jest alkohol, który powinniśmy ograniczyć. Jeżeli nie odstawić.
Nie palmy. To są wszystko nowotwory nikotynozależne, czyli nikotyna bardzo często indukuje
powstanie nowotworu.

Dariusz Litera
I tu bardzo ważna rzecz to nie tylko rak płuc.

dr Adam Kuźmiński
Nie mnóstwo różnych nowotworów. Nikotyna działa ogólnoustrojowo.

Dariusz Litera
A wręcz nowotwory pęcherza moczowego, w ogóle dróg moczowych.

dr Adam Kuźmiński
To wszystko jest związane z obecnością nikotyny w naszej krwi.

Dariusz Litera
Te używki odstawiamy. A czy coś dodajemy do naszego jadłospisu, żeby trzustka mogła lepiej
pracować?

dr Adam Kuźmiński
Takich rzeczy nie ma. Właściwie chodzi o to, żebyśmy prowadzili urozmaiconą dietę, żeby ta
dieta nie była monotonna, żebyśmy nie popadali w jakieś diety cud jednego typu. Pokarm, który
spożywamy, ma być różnorodny. jemy mało, a często.

Dariusz Litera
Powiedział w podcaście. Co na to twój lekarz, specjalista chirurgii dr Adam Kuźmiński. Panie
doktorze, serdecznie dziękujemy za nasze spotkania I teraz już wiemy, że jeżeli jakiś ból
brzucha się pojawia, no to oczywiście zasięgamy porady specjalisty.

dr Adam Kuźmiński
Dziękuję bardzo.