Około 90 procent polskich dzieci ma wady postawy. Brak zainteresowania aktywnością fizyczną, coraz dłuższy czas spędzony przed telefonem i komputerem. Efekt – skrzywienia kręgosłupa i płaskostopie. To najczęstsze wady postawy wśród dzieci i młodzieży w Polsce. A jest ich znacznie więcej. Wyniki badań Instytutu Matki i Dziecka zatrważają.

SMARTFONOWA SZYJA I KOŚLAWE KOLANA

Postęp technologiczny i dynamiczna cyfryzacja wprowadziły fundamentalne zmiany nie tylko w sposobie, w jaki młodsze pokolenia spędzają swój czas wolny, ale także w tym, jak nawiązują relacje z rówieśnikami. Co piąty polski uczeń doświadcza uczucia uzależnienia od technologii, podczas gdy jedna trzecia silnie odczuwa FOMO, czyli lęk przed odłączeniem od sieci. Nadmierny czas przed ekranem może prowadzić do zmęczenia oczu, nazywanego przemęczeniem ekranowym, z którym boryka się już 17,5 proc. uczniów. 

Jednak to dopiero początek problemów. Młodzi ludzie, spędzając znaczną ilość czasu w wirtualnym świecie, często zarzucają jakąkolwiek aktywność fizyczną, co stanowi zagrożenie zarówno dla ich kondycji psychicznej, jak i zdrowia fizycznego. Potwierdzają to badania.  Według danych Instytutu Matki i Dziecka 90 proc. dzieci w Polsce mierzy się dziś z wadami postawy. Długotrwałe korzystanie z urządzeń elektronicznych w czasie wolnym, w wymuszonej, zgarbionej pozycji, często prowadzi do powstawania skoliozy, płaskostopia czy koślawości kolan. 

Ponadto, obserwuje się wzrost diagnozowania nowych schorzeń – przykładem jest chociażby tzw. szyja smartfonowa, czyli zespół dolegliwości bólowych odcinka szyjnego kręgosłupa, będących efektem częstego pochylania głowy w kierunku ekranu telefonu. Należy pamiętać, że wady postawy to schorzenia nabyte. Według raportu Instytutu Matki i Dziecka, najczęściej występujące schorzenia u dzieci to: wady kręgosłupa (plecy okrągłe, plecy okrągło-wklęsłe, plecy wklęsłe, plecy płaskie, skolioza – skrzywienie boczne kręgosłupa), wady klatki piersiowej (kurza klatka piersiowa, klatka piersiowa lejkowata), wady kończyn dolnych i stóp. 

SZEŚCIOLATEK POD SZCZEGÓLNYM NADZOREM

Lekarze mówią już o prawdziwej pladze i ostrzegają, że dzisiejsi 10-latkowie zapukają do gabinetów fizjoterapeutycznych za 10 – 15 lat, ze zmianami charakterystycznymi dla ludzi w podeszłym wieku. W tym kontekście warto pamiętać, że kręgosłup człowieka kształtuje się nieprzerwanie od momentu narodzin. Noworodek rodzi się z zaokrąglonymi plecami, bliskimi kształtem literze „C”. Dziecko ćwicząc i poruszając się, z czasem wypracowuje kolejne krzywizny. 

Pierwszym etapem jest kontrola głowy, a następnie wyciąganie rączek do przodu i siadanie, co wpływa na rozwój zarówno lordozy szyjnej, jak i lędźwiowej. Około 7. roku życia lordoza lędźwiowa pogłębia się i prowadzi do wygięcia brzucha do przodu. Dopiero ok. 18. roku życia kręgosłup przyjmuje swój prawidłowy kształt. Jednak funkcja podporowa, jaką pełni i związane z nią obciążenia sprawiają, że jest narażony na liczne zwyrodnienia i wady rozwojowe. 

Pierwsze i największe zagrożenie dla utrwalenia się niewłaściwych nawyków w postawie pojawia się między 6 a 7 rokiem życia . Związane jest to ze zmianą trybu życia dziecka. Dzieci, które spędzały dotychczas dzień na zabawach ruchowych w przedszkolu, spacerach i wycieczkach rodzinnych, po rozpoczęciu nauki szkolnej połowę czasu w ciągu dnia, przebywają w pozycji siedzącej, co wpływa na zmianę ułożenia kręgosłupa. Jeśli dodać do tego fakt, że coraz młodsze dzieci spędzają długie godziny przed komputerem lub telefonem, efekty są niestety opłakane. 

Bardzo częste obserwowane są zmiany w obrębie naturalnych krzywizn kręgosłupa, takie jak: zniesienie lub pogłębienie lordozy w odcinku lędźwiowym i szyjnym, jak również kifozy w odcinku piersiowym. Niestety, odsetek bocznych skrzywień kręgosłupa – skolioz, nie maleje. Liczba dzieci i młodzieży z taką diagnozą rośnie, jest to problem ciągle bagatelizowany. 

Płaskostopie, koślawość kolan, osłabienie funkcji mięśni posturalnych, to smutna codzienność w diagnostyce fizjoterapeutycznej. Około 80–90% dzieci, które trafiają do diagnostyki, wymaga interwencji polegającej na wdrożeniu terapii fizjoterapeutycznej, a czasami dalszej, pogłębionej diagnostyki wielospecjalistycznej. Badania pokazują, że drugim newralgicznym okresem, kiedy dziecko jest najbardziej narażone na wady postawy, jest okres dojrzewania. U dziewcząt to 11-13 lat, u chłopców 13-14 lat – w tym czasie następuje szybki wzrost kończyn dolnych, zmiana proporcji ciała i przyrost wagi. Dochodzi do zaburzenia dotychczasowej równowagi, zmian proporcji ciała i przeniesienia środka ciężkości.

RADY NA WADY – CZYLI JAK SKUTECZNIE ZAPOBIEGAĆ DEFORMACJOM KRĘGOSŁUPA?

Panaceum, na wady postawy, jest dobrana odpowiednio do wieku i sprawności, aktywność fizyczna. Lekarze zalecają, aby dzieci w wieku szkolnym poświęcały na ćwiczenia minimum 60. minut dziennie. Ponadto, specjaliści często odwołują się do niemieckich rozwiązań na lekcjach WF. U naszego zachodniego sąsiada, w szkołach podstawowych, każde dziecko – na podstawie prostych testów sprawnościowych – jest kwalifikowane do konkretnych zajęć: piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, piłki ręcznej. Są też zespoły dla dzieci mniej sprawnych fizycznie. Dla nich zorganizowano zajęcia integracyjne i ćwiczenia dostosowane do ich możliwości. Układ ruchu, układ mięśniowy każdego z tych dzieci jest ćwiczony na poziomie i z intensywnością dostosowaną do możliwości.

Warto też przypomnieć o odpowiednio dobranym tornistrze. Według zaleceń Amerykańskiej Akademii Pediatrii, jego waga nie powinna przekraczać 10 -15% masy ciała dziecka. Stąd najlepszym rozwiązaniem byłaby zamiana tradycyjnego plecaka na jego odpowiednik na kółkach. Pamiętajmy, że dźwiganie ciężkich przedmiotów przez dziecko naraża je na efekt tzw. okrągłych pleców, skoliozę, dyskopatię oraz przeciążenia stawów biodrowych, kolanowych i skokowych.

WCZESNE WYKRYWANIE KLUCZEM DO PRZECIWDZIAŁANIA WADOM POSTAWY

Chcąc powstrzymać lawinowy przyrost przypadków wad postawy u dzieci i młodzieży, Ministerstwo Zdrowia i NFZ uruchomiły pilotażowy program badania stóp. Badania potrwają do połowy 2025 roku i będą realizowane w 16 ośrodkach w Polsce. Łącznie mają objąć 24 tysiące pacjentów w wieku od 5 do 16 lat.

Dlaczego stopy są tak ważne? Można z nich wiele wyczytać. Specjaliści mówią o „efekcie domina“. Pięty czy stopy płasko-koślawe, prowadzą do rotacji wewnętrznej podudzi, a to z kolei do koślawych kolan. Te znów wpływają na biodra, które skręcają nieco do środka. Pociąga to miednicę, która pochyla się do przodu i w zdecydowany sposób wpływa na całą postawę. Pilotażowy program badania stóp ma za zadanie korygować wady postawy u dzieci i młodzieży zanim dojdzie do poważnych zwyrodnień.

GDZIE ZGŁASZAĆ SIĘ NA BADANIA WE WROCŁAWIU I OKOLICACH?

Na badania można rejestrować się w Pracowni Rehabilitacji NZOZ Twój Lekarz pod numerem 71 311 12 36, od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 18:00. Testy przeprowadzane są w przychodni przy ulicy Buforowej 67 we Wrocławiu oraz w Kobierzycach przy ul. Witosa 5. Badania są bezpłatne i nie potrzeba na nie skierowania. Obejmują: ocenę stanu stóp, badanie podoskopowe, test stabilności oraz badanie komputerowe na specjalnej platformie diagnostycznej mierzącej siły nacisku w pozycji stojącej lub w trakcie chodu.